Zarzut przedawnienia można zgłosić w trakcie procesu sądowego.
Terminy przedawnienia roszczeń: 6 lat – ogólny termin przedawnienia, 3 lata – roszczenia okresowe i związane z działalnością gospodarczą, 2 lata – roszczenia z umowy sprzedaży, 1 rok – roszczenia z umowy przewozu. Dla roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem sądu termin wynosi 6 lat. Sąd uwzględnia przedawnie na zarzut.
Przedawnienie roszczenia stanowi jedną z najważniejszych instytucji prawa cywilnego, która ma podstawowe znaczenie dla ochrony interesów pozwanego w postępowaniu sądowym. Skuteczne podniesienie zarzutu przedawnienia może prowadzić do oddalenia powództwa, nawet jeśli roszczenie jest zasadne co do meritum sprawy. Najważniejszym elementem jest odpowiedni moment zgłoszenia tego zarzutu: musi on zostać podniesiony najpóźniej przed zamknięciem rozprawy w pierwszej instancji. W praktyce procesowej często spotyka się sytuacje, gdy strona pozwana nie wykorzystuje tej możliwości obrony, tracąc szansę na korzystne rozstrzygnięcie sporu. Terminy przedawnienia są różne dla poszczególnych rodzajów roszczeń – od kilku miesięcy do nawet dziesięciu lat. Pamiętajmy, że bieg przedawnienia może zostać przerwany przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw (na przykład przed mediatorem).
Strategia procesowa a zarzut przedawnienia
Skuteczna obrona w procesie cywilnym wymaga przemyślanej strategii dotyczącej momentu podniesienia zarzutu przedawnienia:
- Analiza dokumentacji sprawy pod kątem terminów
- Weryfikacja możliwych przerwań biegu przedawnienia
- Sprawdzenie ewentualnego zawieszenia biegu przedawnienia
- Ocena skutków uznania roszczenia
- Zbadanie możliwości zrzeczenia się przedawnienia
- Analiza wpływu ugody na bieg przedawnienia
- Sprawdzenie terminów dla roszczeń ubocznych
- Weryfikacja szczególnych przepisów przedawnienia
Procesowe konsekwencje podniesienia zarzutu
Zgłoszenie zarzutu przedawnienia ma doniosłe skutki procesowe i materialnoprawne. Po skutecznym podniesieniu zarzutu przedawnienia sąd jest zobowiązany do jego uwzględnienia, chyba że wystąpią szczególne okoliczności uzasadniające jego pominięcie (nadużycie prawa podmiotowego). Zwróćmy uwagę, że sąd nie może uwzględnić przedawnienia z urzędu – jest to wyłączne uprawnienie strony pozwanej. Należy także pamiętać o możliwości przerwania biegu przedawnienia przez uznanie roszczenia (nawet w sposób dorozumiany) lub wszczęcie mediacji. „Strategiczne znaczenie ma także moment podniesienia zarzutu – zbyt wczesne jego zgłoszenie może dać powodowi czas na przygotowanie wydajnej kontrargumentacji”. Praktyka sądowa pokazuje, że podniesienie zarzutu przedawnienia może nastąpić w różnych momentach postępowania – od odpowiedzi na pozew po ostatnią rozprawę przed zamknięciem przewodu sądowego. Istotne jest, by mieć na uwadze, że przedawnieniu podlegają roszczenia główne, a także roszczenia uboczne (odsetki, kary umowne). Można także spojrzeć na instytucję nadużycia prawa w kontekście podniesienia zarzutu przedawnienia – sądy dość często badają, czy skorzystanie z tego zarzutu nie stanowi nadużycia prawa podmiotowego w rozumieniu art. 5 KC.
Kiedy możesz podnieść zarzut przedawnienia roszczenia? Wszystko o terminach
Terminy przedawnienia roszczeń są różne zależnie rodzaju roszczenia i podstawy prawnej.
Generalną zasadą jest 6-letni okres przedawnienia dla roszczeń majątkowych, jednak w przypadku roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej termin ten wynosi 3 lata. Krótsze terminy dotyczą np. roszczeń o świadczenia okresowe (3 lata) czy roszczeń z tytułu sprzedaży (2 lata w przypadku roszczeń konsumenckich). Miejcie na uwadze, że bieg przedawnienia może zostać przerwany przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw.
Zasadnicze jest to, że zarzut przedawnienia musi zostać podniesiony przez stronę – sąd nie uwzględnia go z urzędu (poza sprawami przeciwko konsumentom). Oznacza to, że jeśli pozwany nie powoła się na przedawnienie, sąd nie weźmie tej okoliczności pod uwagę. Dlatego pilne jest pilnowanie terminów i znajomość momentu, od którego zaczyna biec przedawnienie.
Wierzyciel powinien pamiętać, że istnieją sposoby na przerwanie biegu przedawnienia. Może to być np. uznanie długu przez dłużnika, wszczęcie mediacji czy zawarcie ugody. Dla roszczeń przeciwko konsumentom, sąd ma obowiązek badać przedawnienie z urzędu. Jeśli roszczenie jest przedawnione, powództwo zostanie oddalone, chyba że względy słuszności przemawiają za nieuwzględnieniem zarzutu przedawnienia. Można także wiedzieć, że w niektórych przypadkach możliwe jest zawieszenie biegu przedawnienia, np. dla roszczeń dzieci przeciwko rodziom w czasie trwania władzy rodzicielskiej.
Zatrzymaj bieg czasu – poznaj terminy przedawnienia, które mogą Cię zaskoczyć!
W polskim kodeksie cywilnym przedawnienie roszczeń to bardzo ważna instytucja prawna, która określa ramy czasowe dochodzenia swoich praw. Podstawowy termin przedawnienia wynosi 6 lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – 3 lata.
Miejcie na uwadze, że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Szczególne znaczenie ma świadomość, że terminy te mogą ulec przerwaniu lub zawieszeniu w określonych okolicznościach.
- Uznanie długu przez dłużnika
- Wszczęcie mediacji
- Wniesienie pozwu do sądu
- Zawezwanie do próby ugodowej
Dla roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym termin przedawnienia wynosi 3 lata od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.
Przedawnienie roszczeń w umowach przewozu – mało znane aspekty
Nienajczęściej interesującym, choć rzadko omawianym aspektem jest sprawa przedawnienia roszczeń w umowach przewozu. W tym przypadku mamy do czynienia ze krótszymi terminami – roszczenia z tytułu umowy przewozu osób przedawniają się z upływem roku od dnia wykonania przewozu, a w przypadku przewozu towarów – roku od dnia dostarczenia przesyłki. Te specyficzne regulacje wynikają z potrzeby szybkiego rozstrzygania sporów w branży transportowej i zabezpieczenia interesów przewoźników.
Kiedy czas nie jest twoim sprzymierzeńcem – skutki przedawnienia w sądzie
Przedawnienie roszczenia w postępowaniu cywilnym nie powoduje automatycznego wygaśnięcia zobowiązania, ale przekształca je w zobowiązanie naturalne. Oznacza to, że dłużnik nadal może dobrowolnie zaspokoić świadczenie, a wierzyciel może je przyjąć – takie działanie będzie ważne i wydajne. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia. Sąd nie uwzględnia przedawnienia z urzędu, co znaczy, że dłużnik musi podnieść zarzut przedawnienia w toku postępowania. Jeżeli tego nie zrobi, sąd wyda wyrok pilnujący powództwo, mimo że roszczenie jest przedawnione. Pamiętaj, że bieg przedawnienia może zostać przerwany przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Tak, uznanie roszczenia przez dłużnika także przerywa bieg przedawnienia. W niektórych przypadkach możliwe jest przywrócenie terminu przedawnienia, szczególnie gdy przekroczenie terminu nastąpiło bez winy zainteresowanego. Sąd może nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia, jeżeli opóźnienie w dochodzeniu roszczenia jest usprawiedliwione wyjątkowymi okolicznościami i nie jest nadmierne. Dotyczy to przede wszystkim sytuacji, gdy poszkodowany nie mógł dochodzić swoich praw ze względu na stan zdrowia, siłę wyższą lub inne nadzwyczajne okoliczności. W kwestii roszczeń przysługujących przeciwko konsumentom, po upływie terminu przedawnienia nie można ich efektywnie dochodzić.